www.odkrywaniehistorii.fora.pl

Piotr-246 · Gość

Temat: Król Awiłło Leszek

Z profilu Lechia.lehia na Facebooku:

3 czerwca 2020
-----------------------------------------------------------

AWIŁŁO LESZEK IV UZNANY

Król Lehii 34 p.n.e.-35 n.e.

Syn Leha III i Julii Awiłło Leszek.
W historiografii jest on znany pod kilkoma imionami, co wprowadza pewien chaos. Imię Awiłło Leszek jest zapisane na płycie nagrobnej ofiarowanej mu przez cesarza Tyberiusza. ‘Kronika wielkopolska' podaje: „Gdy ona [Julia] z męża swego [Lecha II] zrodziła syna Lestka i doniosła o tym bratu swemu Juliuszowi, [wówczas] przebywający jeszcze w okolicach Slawonii Juliusz Cezar, uradowany urodzeniem wnuka, nadał mu imię Pompiliusz.”[1] Z tego zapisu wynika, że jego sławiańskie imię brzmiało Lestek, a rzymskie Pompiliusz. Również Prokosz i Wojnan nazywają go Pompilem Chostkiem. Natomiast Marschalk nazywa go Huterus i podaje, że jego żoną była córka króla Finlandii[2], a Nugent podaje jej imię Judyta.[3]

Awiłło Leszek podobnie jak ojciec, toczył nieustanne walki z Rzymianami. W roku 16 p.n.e. doszło do bitwy Lehitów dowodzonych przez wojewodę Melo z Marcusem Lolliusem nad dolnym Renem, gdzie Lehici rozgromili Rzymian i zdobyli sztandar ze złotym orłem.
O walkach Lehitów z Rzymianami wspomina ‘Kronika Czeska’: „(Ziemia Lechfeld w Szwabii u źródeł rzeki Lech położona, ma nazwisko od imienia Lecha Xiążęcia Polskiego. w Kronice Auszpurgskiey stoi że rzeka Lech po łacinie Vindelicum zwana, obadwa te nazwiska ma od Polaków, których nazywaią Lechami i Lechitami, albo Windelami czyli podług dawnego zwyczaiu Sarmatami: że rzeka Lech poczyna się w Lessie Mhra w ziemi Lechfeld w Szwabii teraźniejsze) znayduiącej się, że Lechfeld znaczy Lechopol albo Lechitopol: że między Renem i Wisłą mieszkali Zambrowie, których taż kronika mniema bydź Polakami; że ich August z tąd wyruszył, i wielkie woyny z Polakami w stronach morza Germańskiego toczył.”[4] W 6 r. p.n.e. nad Lehitami: „Tyberiusz odniósł triumf nad Retami, Windelikami, Ormianami i Pannonami.”[5]
W 7 roku lehicki książę Arminiusz rozgromił w Lesie Teutoburskim trzy legiony dowodzone przez Kwinktyliusza Warusa. Kolejną klęskę Rzymianie poniesli na Lechowym Polu, co opisuje ‘Kronika Norymberska': „boski August Oktawian wysłał pretora Tirusa Enniusa z Marsowym Legionem i innymi generalami [...] Ci późnym latem dokonali oblężenia miasta dużymi siłami Rzymian i nękali je na wiele sposobów [...] Pretor zginął również wraz ze swoim Marsowym Legionem, tak że niewielu przeżyło tę walkę”[6]
Po tej klęsce Rzymianie toczyli kolejne walki, aby zmyć z siebie hańbę: „Wojny w tym czasie nie było już żadnej prócz wojny z Germanami, prowadzonej raczej w celu zmazania hańby z powodu straty armii wraz z Kwintyliuszem Warusem, niż dla żądzy rozszerzenia granic państwa albo dla innej godnej korzyści.”[7] Dopiero w 12 roku Rzymianie odnieśli zwycięstwo: „Ale trzy lata później, po klęsce Wariana, August przy pomocy Tyberiusza Nero - w czasie gdy jego brat Druzus posuwał się naprzód w regionie Renu – pokonał Lechów i zniszczył ich miasto.”[8] Pomimo zwycięstwa, Tyberiusz o mało nie zginał z ręki lehickiego szpiega: „Mimo pomyślnego wyniku wojny o mały włos nie zginął z ręki pewnego Bruktera, który zdołał się wśliznąć między najbliższe otoczenie Tyberiusza. Zdradziła go tylko własna lękliwość. Wydany na męki, przyznał się do zamiaru morderstwa.”[9]
Walki lehicko-rzymskie wykorzystali Jazygowie, którzy w tym czasie wyzwolili się spod władzy Lehitów w Podlahii, o czym pisał Wojnan: „Roku Świata 4010, który był 10 Narodzenia Pańskiego, przez lat pełnych 479 ... Często z Pruzami razem, na pomstę swego wygnania, Palaków należące Kraie, aż do czasu Pompila Chostyka, Dwudziestego od powrócenia z Illyryku, Palaków Króla. Pod którego niezgrabnym Panowaniem za pomocą Pruzów swoich Przyiaciół, Oyczyzną swoią dawną znowu powetowali; wygnawszy Palaki iedne i drugie z sobą pomięszawszy”[10]
W roku 26 Rzymianie „Zlekceważył i to, że Partowie zajmują Armenię, że Dakowie i Sarmatowie pustoszą Mezję, Germanowie prowincje galickie, ku wielkiej hańbie państwa i nie mniejszej szkodzie.”[11]
Król Awiłło Leszek został uhonorowany przez cesarza Tyberiusza Klaudiusza Buccio płytą nagrobną, na której napisano:
„C AVILLIO LESCHO
TI CLAVDIVS BVCCIO
COLVMBARIA IIII OLL VIII
SE VIVO A SOLO
AD FASTIGIVM MANCIPIO
DEDIT"[12]

Co po polsku znaczy:
„AWIŁŁOWI LESZKOWI
TYBERIUSZ KLAUDIUSZ BUCCIO
GROBOWIEC Z 4 NISZAMI NA 8 URN
ZA ŻYCIA, JEDYNIE JEMU, DLA
ZASZCZYTU, NA WŁASNOŚĆ
OFIAROWAŁ”[13]

Przypisy:
1 „Kronika wielkopolska”, Kraków 2010, Str. 49.
2 Zob. Marschalk N. „Annales Herulorum et Vandalorum”, 1521, Ks. 2, Rozdz. 5.
3 Nugent T. „The History of Vandalia", Londyn 1766, Str. 67.
4 „Kronika węgierska i czeska", Warszawa 1823, Str. 103.
5 „Hieronymi Chronicon", za: Eusebii Pamphili chronici canones. London. 1923.
6 „The Nuremberg Chronicle – Liber Chronicarum", University of Wisconsin 2010, folio XCI verso, za: Bieszk J. „Królowie Lechij i Lechici w dziejach", Warszawa 2017, Str. 76.
7 Publius Cornelius Tacitus „Roczniki", Ks. 1, Edycja komputerowa: www . zrodla . historyczne . prv . pl
8 „The Nuremberg Chronicle – Liber Chronicarum", University of Wisconsin 2010, folio XCII recto, za: Bieszk J. „Królowie Lechij i Lechici w dziejach", Warszawa 2017, Str. 76.
9 Gajus Swetoniusz Trankwillus „Żywoty Cezarów”, Ks. 3. Rozdz. 19., Edycja komputerowa: www . zrodla . historyczne . prv . pl
10 „Iazygarum, Antiqui Reges. Post divisionem a Scitho-Lechis. Procossius ex Voiano" za Janusz Bieszk „ Starożytne królestwo Lehii. Kolejne dowody”, Warszawa 2019, Str. 183.
11 Gajus Swetoniusz Trankwillus „Żywoty Cezarów”, Ks. 3. Rozdz. 41., Edycja komputerowa: www . zrodla . historyczne . prv . pl
12 C Avilio Lescho, iscrizione funeraria, Museo Lapidario di Urbino, Italia.
13 Bieszk J. „Królowie Lechij i Lechici w dziejach", Warszawa 2017, Str. 76, Str. 188

/W.W./

Janí Fazekas · Gość

Forma zapisu imion łacińskich (praenomen/nomen gentile/cognomen) jest stała, na pewno w ramach pojedynczych dokumentów. Dlatego też jeżeli przyjąć, iż skrót ‚Ti’ jest zwyczajowym skrótem imienia ‚Tiberius’ (Rzymianie często skracali imiona [praenomena], gdyż ważniejsze pod względem identyfikacyjnym było imię rodowe, podobnie jak my, pisząc o np.: A. Mickiewiczu) to nie ma powodu, aby nie zakładać, że litera ‚C’ nie jest zwyczajowym skrótem imienia ‚Caius’. Janusz Bieszk pomija także całkowicie słowo ‚Buccio’, ponieważ całkowicie psuje mu ono tezę. A ‚Buccio’ to własnie cognomen fundatora, co jednoznacznie wskazuje, że nie chodzi o żadnego cesarza. Cesarz Tyberiusz to ‚Tiberius Claudius Nero’, zaś cesarz Klaudiusz to ‚Tiberius Claudius Drusus (Nero Germanicus)’. Tak więc grobowiec został przekazany przez Tyberiusza Klaudiusza Buccio niejakiemy Kajuszowi Awilliusowi Leschusowi (obaj byli zapewne patrycjuszami, skoro stać ich było na takie podarki).

Proszę zwrócić uwagę, że nie ma też mowy o żadnym imieniu ‚Awiłło’, ponieważ pierwsze imię, jak zwykle w takich przypadkach, występuje w celowniku (dativie), co powinno być oczywiste dla każdego Polaka, ponieważ nasz język korzysta z deklinacji. Imiona męskie, zwykle kończące się na ‚-us’ należą do II. grupy deklinacyjnej, w więc w dativie przyjmują końcówkę ‚-o’. Stąd imię ‚Caius Avillius Leschus’ to w dativie właśnie ‚C(aio) Avillio Lescho’.

Zresztą, używanie słowa „odkrycie” w stosunku do omawianej informacji jest dość śmieszne, ponieważ inskrypcja ta jest często przytaczana w literaturze, zwłaszcza w tekstach poświęconych sprawom majątkowym bądź funeraliom rzymskim, np.: „Law and Life of Rome 90 B.C. – A.D. 212” autorstwa Johna Anthony’ego Crooka, wydanej w Nowym Jorku w 1967 roku. Sam cognomen ‚Leschus’, n.b. w formie męskiej i żeńskiej (Lescha) jest zaświadczony również w ‚Totius Latinitanis Lexicon’ (t. 2) z 1828 roku, gdzie został poprzedzony słowem ‚Lesche’ wyjaśnionym jako synonim słowa garrulitas (‚gadatliwość’). Stąd ‚Leschus’ to cognomen (przydomek) oznaczający ‚gadatliwy’, tak jak ‚Nero’ znaczy ‚czarny’, zaś Glabrio – ‚łysy’.

Tak więc nigdy nie było żadnego odkrycia, ani też króla Awiłło Leszka. Była doskonale znana inskrypcja i Rzymianin Caius Avillius Leschus.