www.odkrywaniehistorii.fora.pl

Piotr-246 · Gość

Temat: Sztuczna inteligencja szukająca zaginionych kronik

Pomysł jest poważny. Sztuczna inteligencja jest darem, który zasługuje na poważne zastosowania. Warto wiedzieć, że sztuczna inteligencja stosowana jest już do szukania zaginionych osób.

W dziedzinie badania historii, poszukiwane są zaginione, starożytne polskie kroniki. Wśród nich najbardziej znana jest kronika Nakorsza Warmisza. Była kiedyś dostępna w bibliotece Załuskich, lecz w czasach rozbiorów została wykradziona.

-----------------------------------------------------------------

Jak się to tego zabrać?

-----------------------------------------------------------------

Chat GPT umożliwia porozmawianie z komputerem. Pytałem go nieraz o Lehię, ale nie ma za wiele do powiedzenia, gdyż ten system nie został zaprogramowany w tym kierunku.

W informatyce stosuje się tak zwane "rozwiązania dedykowane".

Są to takie rozwiązania, które służą ściśle konkretnym potrzebom danej firmy.

Zatem to, co jest dostępne obecnie, musiałoby zostać przeprogramowane na skuteczne poszukiwanie śladów kronikarzy lub treści.

-----------------------------------------------------------------

Podstawowym problemem jest wielość danych. Mówi się o liczbie przekraczającej 70 tysięcy starodruków, tylko w Polsce. Sztuczna inteligencja radzi sobie z dużymi zbiorami danych. W tym może być lepsza od ludzi.

W celu wykorzystania sztucznej inteligencji do poszukiwania kronik lub treści w nich zawartych, należy stworzyć zarys programu wyszukującego oraz bazę danych przygotowaną do przetwarzania przez systemy komputerowe.

Piotr-246 · Gość

Sztuczna inteligencja jest przedłużeniem ludzkiej inteligencji.

Komputer niczego sam nie zrobi, jeśli nie otrzyma programu działania.

W poszukiwaniu kronik i treści można stosować losowanie. W tym komputery są bardzo dobre i używają tego na każdym kroku.

Jeżeli człowiek chce sprawnie czegoś szukać, może zastosować ludzkie poszukiwanie. Na przykład losując (choćby z papierowych kart) dwie pierwsze litery nazwiska, kronikarza lub historyka:

Potrzeba stworzyć taką bazę osób, cokolwiek piszących o Lehii:

AA
AB
AC
(...)

BA - Baszko, Godzisław, data kroniki 1257 A.D., o Pannonii, starożytnym Kraku
BE - Berossos, IV wiek p.n.e, o Sarmacji od czasów Noego
BI - Bielski Marcin, ur. 1495
Bielowski, August, ur. 1806
(...)

CA
CB
(...)

DA
DĘ - ks. Dębołęcki, Wojciech ur. ok 1575, o Scytii od czasów Adama
DŁ - Długosz Jan, 1415, o Lechu, Kraku, Wandzie
DZ - Dzierzwa, data kroniki: 1300 A.D. o "początku Narodu Polskiego od Stworzenia Świata."
(...)

EA
EB
(...)

FA
FB
(...)

GA
GB
(...)

HA
HB
(...)

IA
IB
(...)

JA - Janicki, Klemens, ur. 1516, o Lechu po Potopie
JB
(...)

KA - Kadłubek, Wincenty, ur ok. 1150 r. o starożytnej Lehii
KB
KL - Kleczewski, Stanisław Dominik, ur 1714, o Lechi i Sarmacji po Potopie
KR - Kromer, Marcin, ur 1512, o Słowianach od czasów Noego

(...)

LA
LE - Lelewel, Joachim, ur 1786, o kronice abp Prokosza

MA
MB
MI - Mickiewicz, Adam, ur 1798, o Lechitach
Miechowita, Maciej, ur 1457
(...)

NA - Naruszewicz, Adam, ur 1733, o Scytach i Sarmatach starożytnych
NB
NE - Nestor, 1050 r. o Polanach, założycielach Kijowa
NY - Nyczko, płocki kanonik
(...)

OA
OB
(...)

PA
PR - abp Prokosz, data kroniki, 936
(...)

RA
RB
(...)

SA - Sarnicki, Stanisław, ur 1532, Lehia od czasów biblijnych.
ST - Stalmach, Paweł, ur 1824, o Słowianiach
Stryjkowski, Maciej, ur 1547
(...)

ŻA
ŻE - Żelizowie

Piotr-246 · Gość

Prościej jest losować liczby. Można to zrobić przy pomocy choćby takiej strony:

generujemy . pl

Gdzie wejdziemy na podstronę "Generator liczb losowych"

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------

Ułożyłem listę najstarszych parafii w Polsce, z myślą o szukaniu w ich zbiorach. Lista nie jest pełna, nawet daleko do tego.

Lista ułożona w celu losowania, dlatego numeracja i kolejność alfabetyczna nie ma większego znaczenia.

1.Koziegłówki
2.Kłobuck
3.Czeladź św. Stanisława Biskupa
4.Chruszczobród
5.Wojkowice Kościelne

6.Chocznia
7.Kraków-Zwierzyniec
8.Mikluszowice
9.Rabka-Zdrój
10.Książnice Wielkie

11.Słaboszów
12.Wadowice
13.Krzeszowice
14.Wieliczka
15.Żegocina

16.Sieciechowice
17.Więcławice
18.Świętomarz
19.Daleszyce
20.Końskie

21.Kije
22.Bejsce
23.Opatowiec
24.Kunów
25.Złotniki

26.Chroberz
27.Pińczów
28.Płock św. Bartłomieja
29.Ostrów Mazowiecka
30.Ciemniewko

31.Andrzejewo
32.Staroźreby
33.Bogate
34.Radom św. Jan Chrzciciel
35.Zawidz

36.Brwilno
37.Gostynin
38.Warka
39.Proboszczewice
40.Płock-Trzepowo

41.Łęczyca
42.Marzenim
43.Zadzim
44.Błaszki
45.Charlupia Wielka

46.Wieluń
47.Wielgomłyny
48.Poddębice
49.Inowłódz
50.Lipce Reymontowskie

51.Złaków Kościelny
52.Brzeziny
53.Krzemienica
54.Łomża
55.Grabowo

56.Poryte
57.Topczewo
58.Puszcza Solska
59.Okrzeja
60.Tomaszów Lubelski

61.Boby
62.Janów Podlaski
63.Opole Lubelskie
64.Końskowola
65.Kolbuszowa

66.Borowa
67.Przecław
68.Cmolas
69.Szamotuły
70.Witkowo

71.Murowana Goślina
72.Domachowo
73.Bukowiec Górny
74.Poznań św. Marcina
75.Środa Wielkopolska

76.Nieszawa
77.Sarnowo
78.Brodnica św. Katarzyny
79.Bydgoszcz (Fara)
80.Żukowo

81.Mechowo
82.Piaseczno
83.Wejherowo
84.Brusy
85.Gdańsk Oliwa św. Jakub

Piotr-246 · Gość

Powyższą listę utworzyłem korzystając ze strony:

geneteka.genealodzy.pl

---------------------------------------------------------------------

Sztuczna inteligencja to określenie obrazujące wysoką sprawność systemów komputerowych, jednak podstawy programowania są takie same, jak w przypadku każdego innego programu komputerowego. Znają te podstawy zawodowi programiści w Polsce.

Podstawą inteligencji jest logika, logiczne związki miedzy pojęciami.

Sztuczna inteligencja pracuje na zbiorach danych i bada związki logiczne między nimi.

Pierwsze wyszukiwarki internetowe traktowały wpisane słowo jedynie jako ciąg liter. Jeśli wpiszemy słowo "Nakorsz" wyszukiwarka znajdzie, gdzie to słowo występuje, ale ona nie wie, co to słowo znaczy.

Potem stopniowo wyszukiwarki nauczyły się poprawiać błędy. Mając podejrzenie, że dane słowo wpisane jest błędnie, widzimy, że Google proponuje inne słowo.

Bardziej inteligentna wyszukiwarka będzie wiedzieć, że słowo Nakorsz znajduje się w zbiorze kronikarzy. Znać będzie inne warianty występowania tego słowa i tak dalej.

Piotr-246 · Gość

W badaniach śledczych czy poszukiwawczych ważna jest nawet najmniejsza informacja.

Joachim Lelewel pisał o kronice abp Prokosza. Skoro wiemy, że zmarł w Paryżu, jego myśl o Prokoszu mogła dotrzeć również tam. Istotne będzie zatem umieszczenie takiej informacji w zbiorze. W tym przypadku będzie to zbiór miejsc związanych pośrednio z tą kroniką.

Brak takiego tagu oznacza zamknięte drzwi do poszukiwań w tym kierunku.

-----------------------------------------------------------------------------------

Co wiemy o miejscach związanych z kroniką Nakorsza Warmisza?

Możemy stworzyć wstępny zbiór miejsc, jakichkolwiek śladów występowania tej kroniki, miejsca jej cytowania lub tłumaczenia:

Gniezno
Siedmiogród
Kijów
Gdańsk

Każde z tych miejsc otrzyma określony priorytet, bo ważniejsze było, że kronika została ukryta w Gnieźnie, niż to że była cytowana w Gdańsku itp.

Piotr-246 · Gość

Nie chodzi tu o stworzenie mechanizmu, który od pewnego momentu zrobi wszystko za nas.

Idea polega na tym, aby komputer przejmował coraz więcej zadań, dotąd bazujących na intelekcie ludzkim.

Widzimy to na przykładzie stron internetowych i tagów, jakie stosujemy:

Gdy korzystamy z tagu, odnajdują się inne tagi.

W ten sposób budowane są połączenia logiczne pomiędzy różnymi pojęciami.

Im więcej tagów i artykułów, tym sprawniej poruszamy się po danym obszarze wiedzy.

-------------------------------------------------------

Aby było jasne, takie projekty w Polsce już powstają:

wedapedia.pl

Rodzaj Wikipedii o Lehii, wiedza, której prawdziwa Wikipedia nie chce.

------------------------------------------------------

Im więcej osób włączy się w takie lub podobne projekty, tym większy przepływ wiedzy i finalnie może powstać coś naprawdę skutecznego.

Piotr-246 · Gość

Obszar wiedzy niedomyślnej - tak nazwałbym zbiór pojęć, do którego nie możemy dojść przy pomocy ludzkiego rozumowania, nawet konstruując hipotezę.

Mówiąc prościej, jest to wiedza, której nie posiądziemy, dopóki ktoś nam jej nie przekaże.

---------------------------------------------------------------------------

Przykład: Moje nazwisko - Lubas - pochodzi, z dużym prawdopodobieństwem, z miejscowości Lubaszowa pod Tarnowem, którą 10 wieków temu założył wódz o imieniu Luba.

O wodzu i założeniu osiedla mówi lokalna strona internetowa tej wsi.

Nie doszedłbym do tej informacji, gdyby ktoś jej nie opublikował.

Wcześniej zorientowałem się, że w katedrze w Lubaczowie jest dzwon "Lubas". Napisałem do tamtejszego muzeum, dostałem zdjęcia dzwonu i podzieliłem się informacjami o domniemanym pochodzeniu mojego nazwiska. Informacje mogły mieć jednak znaczenie nawet dla uzupełnienia historii miasta.

Czy tak było czy nie, fałszywa skromność może w takim przypadku zablokować drogę do informacji.

Kto dojdzie do tych informacji, jeśli nie osoba najbardziej zainteresowana? W historii nie ma miejsc mało ważnych, ludzi mało ważnych.

Chodzi o to, aby każdy obszar wiedzy był przeszukany, żaden nie wykluczony.

Piotr-246 · Gość

Niedomyślność nie jest chorobą, wynika z niedoskonałości i ekonomii umysłu ludzkiego, który nie może przemyśleć zbyt wielu spraw w krótkim czasie.

Nie można jednak usprawiedliwiać braku działania, gdyż poprzez losowanie można dać sobie szansę wykonania każdego kolejnego ruchu.

Obecny obszar Polski to 313 933 kilometrów kwadratowych. Gdyby podzielić ten obszar na 313 933 kwadratów, możemy wylosować dowolne miejsce, którego historią się zainteresujemy. Jak to zrobić w praktyce, to można zostawić informatykom. Sposoby zawsze się znajdą.

Ważne, że żaden kawałek obszaru Polski nie jest w takim losowaniu pominięty. Ograniczymy w ten sposób obszar wiedzy niedomyślnej.

Niedomyślność w dużym stopniu jest przyczyną nieodnalezienia szukanych kronik.

Piotr-246 · Gość

Ojcowie ludów i narodów. Ważny zbiór danych:

Adam - ojciec ludzkości.

Armenak - syna Haika

Autarius (Adryos, Antar) - ojciec ludu Autariatów, Adriotów, syn Illyriusa

Brutus - ojciec Brytyjczyków [ź: Nenniusz]

Car (Sarmat) - ojciec Sarmacji (Carmatae, Carvatia),

Czech - ojciec Czech, syn Pannona

Dir - ojciec narodu północy, potomek Kija [ź: Marcin Bielski]

Duleba - ojciec Dulebów ( Dulebian)

Europa - siostra Kadmusa

Filan - ojciec Finlandii, syn Lecha

Francus - ojciec Francuzów [ź: Nenniusz]

Hajk - ojciec Armenii

Illyrius - syn Kadmusa, ojciec Illyrian

Joktan - biblijny ojciec Cara (Sarmata, Sarmotha)

Kadmus - syn Armenaka, geograf, który dotarł do Europy.

Kain - syn Adama, ojciec Kainitów.

Kij - założyciel Kijowa, syn Rusa

Kodan, syn Cara (Sarmata), założyciel Gdańska, od jego imienia Codanovia - Skandynawia

Lech (Leh, Lach) - ojciec Lehitów czyli Polaków, syn Pannona

Mech - brat Lecha i Czecha według chorwackiej wersji legendy.

Noe - ojciec ludzkości po Potopie 1657 roku świata.

Oskald - ojciec narodu północy, potomek Kija [ź: Marcin Bielski]

Pannon - ojciec Węgier

Radym - ojciec Radymiczów.

Romanus - ocjec Rzymian [ź: Nenniusz]

Rus - wnuk Lecha, ojciec Rosji

Set (Scyt), ojciec Scytów

Skordysko - ojciec Skordysków, plemienia żyjącego na terenie obecnej Serbii, syn Autariusa

Tuiskon - ojciec Niemców

Wandal - ojciec Wandalów, panujący w Lehii 2489 roku świata [ź: Prokosz].

Wiatko - ojciec Wiatyczów

Piotr-246 · Gość

Zbiór zjawisk.

Zjawiskiem nazwałbym zbiór pojęć, mających ze sobą związek, choćby był trudny do wytłumaczenia. Fakt istnienia takiego związku warty jest odnotowania.

----------------------------------------------------------------------

Przykład:

W powyższym zbiorze najstarszych parafii znajdziemy:

84.Brusy

Natomiast w Internecie przeczytamy (co wynotowałem już tu na forum):

Ibrahim ibn Jakub:

"Na zachód od Brus [leży] Miasto Kobiet. Ma ono ziemie i niewolników, a one [tj. kobiety] zachodzą w ciążę za sprawą swych niewolników. Jeżeli [która] kobieta urodzi chłopca, zabija go. Jeżdżą konno i osobiście biorą udział w wojnie, a odznaczają się siłą i srogością. Powiedział Ibrahim syn Jakuba Izraelita: wieść o tym mieście [jest] prawdą; opowiedział mi o tym Hotto [Otton I], król rzymski. Na zachód od tego miasta [mieszka] pewien szczep należący do Słowian, zwany ludem Weltaba."

-------------------------------------

Związek trudny do wyjaśnienia, po za tym, że miejsce to, od bardzo dawna, skupiało ludzi. Z jakiegoś powodu.

Piotr-246 · Gość

Pytam Czata GPT:

W jaki sposób sztuczna inteligencja może pomóc w poszukiwaniu zaginionych kronik?

Odpowiedź:

Sztuczna inteligencja (SI) może odegrać znaczącą rolę w poszukiwaniu zaginionych kronik historycznych, łącząc zaawansowane techniki przetwarzania języka naturalnego, eksploracji danych i rozpoznawania wzorców. Oto kilka konkretnych sposobów:
1. Analiza dużych zbiorów danych tekstowych

SI może przeszukiwać miliony dokumentów cyfrowych – książek, artykułów, katalogów bibliotek, korespondencji – w poszukiwaniu odniesień do zaginionych kronik.

Dzięki przetwarzaniu języka naturalnego (NLP), może rozpoznać synonimy, archaiczne formy nazw, czy kontekstowe wskazówki.

2. Odtwarzanie brakujących treści

Na podstawie zachowanych fragmentów kronik i porównania z innymi źródłami z epoki, SI może próbować zrekonstruować brakujące części treści lub przewidywać ich zawartość.

3. Identyfikacja fałszywych tropów

Algorytmy uczące się mogą klasyfikować źródła według wiarygodności i eliminować błędne lub celowo spreparowane informacje, co oszczędza czas badaczy.

4. Analiza językoznawcza i stylometryczna

SI może analizować styl pisarski w znanych fragmentach kroniki i porównywać go z innymi tekstami z epoki, co może pomóc w jej identyfikacji lub autoryzacji.

5. Wspomaganie w eksploracji archiwów

Systemy oparte na SI mogą automatycznie indeksować i przeszukiwać zasoby archiwalne (nawet zeskanowane rękopisy) dzięki rozpoznawaniu pisma (OCR i HTR).

6. Geolokalizacja i analiza przestrzenna

SI może analizować dane geograficzne i historyczne (np. trasy wędrówek manuskryptów), aby wskazać prawdopodobne miejsca przechowywania lub zaginięcia.

7. Wspomaganie crowdsourcingu

Platformy crowdsourcingowe mogą być wspierane przez SI, która sortuje i analizuje dane dostarczane przez użytkowników, np. genealogów, lokalnych historyków czy kolekcjonerów.

Czy interesuje Cię konkretny przypadek zaginionej kroniki lub konkretna epoka historyczna?

Piotr-246 · Gość

Zapytałem ChatGPT:

Która parafia w Polsce prowadzi katalog swoich zbiorów online?

ChatGPT powiedział:

Tak, w Polsce istnieją parafie, które prowadzą katalogi swoich zbiorów bibliotecznych online, umożliwiając zainteresowanym łatwiejszy dostęp do informacji o dostępnych książkach. Oto kilka przykładów:

1. Parafia pw. św. Stanisława BM w Mławie

Biblioteka parafialna w Mławie oferuje katalog online, który umożliwia wyszukiwanie książek według różnych kryteriów. Księgozbiór liczy ponad 4000 woluminów, obejmujących literaturę religijną, teologiczną, filozoficzną oraz regionalną. Katalog jest dostępny pod adresem: bibliotekaparafialna.ovh.

2. Parafia pw. Matki Bożej Królowej Aniołów w Warszawie

Biblioteka parafialna tej parafii korzysta z systemu komputerowego MAK, umożliwiającego wyszukiwanie książek według różnych kryteriów. Do chwili obecnej wprowadzono około 19 tysięcy woluminów. Katalog jest dostępny online na stronie parafii: warszawa.michalici.pl.

3. Parafia pw. Nawiedzenia N.M.P. w Hałcnowie

Biblioteka parafialna w Hałcnowie udostępnia katalog online, w którym można sprawdzić dostępne książki z zakresu duchowości, mariologii, beletrystyki i innych. Katalog jest dostępny pod adresem: biblioteka.parafiahalcnow.pl.

4. Parafia Świętej Teresy od Dzieciątka Jezus w Warszawie

Biblioteka parafialna tej parafii posiada katalog internetowy, który umożliwia sprawdzenie poszukiwanych tytułów czy autorów. Katalog jest dostępny pod adresem: parafianatamce.mkw.pl.

Warto zaznaczyć, że dostępność katalogów online w bibliotekach parafialnych w Polsce jest zróżnicowana. Niektóre parafie oferują pełne katalogi online, podczas gdy inne mogą mieć jedynie częściowe zasoby dostępne w internecie. Zaleca się skontaktowanie się bezpośrednio z interesującą parafią w celu uzyskania dokładnych informacji na temat dostępności i zakresu ich katalogu online.

Koniec cytatu.

Piotr-246 · Gość

W powyższym tekście sztuczna inteligencja podała adresy internetowe bibliotek parafialnych. Rzeczywiście możemy się tam sporo o tych bibliotekach i zasobach dowiedzieć:

bibliotekaparafialna.ovh
warszawa.michalici.pl
biblioteka.parafiahalcnow.pl
parafianatamce.mkw.pl

Piotr-246 · Gość

Optymalizacja oprogramowania - pojęcie znane od samych początków informatyki. W celu zwiększenia prędkości programów komputerowych uczono programistów jaki typ programowania działa szybciej jaki wolniej.

Początkujący mają prawo działać po swojemu, ale nie każdy to wiedział, że potęgowanie działa dużo wolniej niż mnożenie, dlatego odradzano programowania 2^2 (2 do potęgi 2), skoro można zapisać 2*2. Było takich wskazań jeszcze wiele.

W życiu "pozakomputerowym" też można stosować optymalizację. Biblioteki nigdy nie działałyby sprawnie, gdyby nie ich optymalizacja. Są książki pożyczane częściej, są takie które pożycza się rzadziej.

Prowadząc bibliotekę nieodpłatnie, trudno żeby dokładać sobie pracy. Ustalano priorytety.

Przypuszczam, że w części dworów i dworków prowadzono biblioteki w formacie rodzinnym, bez nadmiaru dokumentacji. To, że rodzina posiada 1000 książek nie musi oznaczać, że wszystkie wypożycza. Zatem nie wszystkie książki są katalogowane. Trafiały do katalogu dopiero, gdy ktoś o nie zapytał. Karta użytkownika jest konieczna, aby wracały z powrotem, ale karta dla każdej książki to dodatkowa praca. Konieczna tylko przy większej liczbie użytkowników biblioteki.

Gość

Optymalizacja, którą każdy może przeprowadzić, polega na otagowaniu jak największej liczby wątków, które zapisujemy na swoich stronach, blogach itp. Warto wyodrębniać te wątki, gdyż one łatwo się gubią, gdy zasoby strony rosną.

Tagi staramy się pisać tak:

rzeczowniki w mianowniku i w liczbie pojedynczej:

tagi: Amazonka

Lecz w przypadku, gdy zwykle występują w liczbie mnogiej, można powtórzyć w ten sposób:

tagi: Amazonka, Amazonki

Czasowniki piszemy w bezokoliczniku:

tagi: pisać

Lecz można niekiedy użyć tzw. rzeczownika odczasownikowego:

tagi: pisać, pisanie

Tag może być linkiem, ale nie musi. Chodzi o to, aby wyszukiwarka znalazła dane słowo, nawet gdy w tekście występuje w innym przypadku niż w mianowniku.