www.odkrywaniehistorii.fora.pl

Piotr-246 · Gość

Adam Naruszewicz

HISTORYA
NARODU POLSKIEGO
PRZEZ
A. NARUSZEWICZA.

Cytaty:

"Kadłubek pierwszy Polaków Lechitami nazwał"

Piotr-246 · Gość

Feliks Koneczny o Naruszewiczu:

"Naruszewicz roztrząsał uczenie dzieje polskie..."
("Dzieje Polski opowiedziane dla młodzieży")

Piotr-246 · Gość

Cytaty z Naruszewicza:

"Nakoniec sam Kadłubek przydaje, że to miasto Polskie Carantis najzuchwalszem się pokazało, kiedy przed Alexandrem bramy zamknęło."

Piotr-246 · Gość

Naruszewicz mówi o:

"wybrzeże Kodanskiem nazwane"

Piotr-246 · Gość

"Polska jaka poczęła być znajomą pod imienem Scytyi, za czasów Herodota, czterema wiekami przed Chrytusem." (wstęp autorów)

"Mapa Polski jakiemi narodami była osadzona w I. i II. wieku po Chrystusie." (wstęp autorów)

Z Naruszewicza:

"Kraina poźniej Polską zwnna pod Scytami przed Chrystusem."

"Germanów naród Wandalski czyli Swewski."

"Mówić będziemy w pierwszej księdze o Scytach , Sarmatach , i Getach przed Erą Chrześcijańską
tu zamieszkałych : potem o tychże Sarmatach , Getach , i Germanach po przyjściu Chrystusowem przez dwa wieki tu siedzących ; tudzież o przechodzić Gotów przez Sarmacyą, i onych tam osiadłościach."

Piotr-246 · Gość

"Herodot żyjący na 450 lal niemal przed Chrystusem, opisując wyprawę Daryusza monarchy Perskiego na
Scytów; daje im posadę między Donem i Dniestrem, a między tymże Dniestrem i Dunajem pobliżu morza Czarnego wspomina o różnych narodach Scytyjskich , bądź z niemi graniczących, bądź Greckich osadnikach.

Dniestr - Danastrum

Dniepr - Danapris

Don - Tanais

"Kleczewski, wyprowadzając język Słowiański z arki Noego, a Słowiany zaraz po tymże potopie osadzając w Polszczę pod imieniem Scytów y naciąga dziwnym sposobem różne nazwiska Greckie, Hebrajskie,
i barbarzyńskie do języka Słowiańskiego."

"Budynowie naród"

"Istro (Dunay)"

"Sarmatów dawni pisarze często mieszają ze Scytami."

Piotr-246 · Gość

"Fistula"
"Sinus Codanusy"

"Wenedami nazywała Grecka i Łacińska staro-
żytność te pospolicie narody , które mieszkały na miejscach
nadmorskich i w krainach niskich."

"Słowianów, użyIi tego do Avywodu, jakoby Słowianie byli płodem albo
Wenedów Paflagonów, albo Wenedów Sarmatów. My na swojem miejscu
zdanie nasze o lwowianach przywiedziemy."

"Lecz zdaniem drugich ci Balanowie w innych Ptolemeusza edycyach
piszą się Solanami"

"Tacyt o Wandalach tylko wspomniał, przywodząc mniemanie niektórych Germanów : jakoby przodek ich
Mannus syn bożka Tuistona między innemi synami spłodził Wandala , od którego pójść mieli Wandalowie"

Piotr-246 · Gość

"Piąty udział krajów Wandalskich nazwał Pli-
niusz Gutonami: Tacyt o nich wspomniał także pod imieniem
Gotonów, kładąc powyżej Ligów. Ptolemeusz ich nazywa
Gotonami : lecz daje im siedlisko nad Wisłą w Sarmacyi po
niżej Wenedów : z tej podobno przyczyny , iż ci Gotonowie
szerząc powoli swoje dzierżawimy, przeszli po części Wisłę,..."

"Odra Pliniusza, jest toi samo , co Fidrus Ptolemeusza."

"Więc ten Fidrus jest bez pochyby rzeka Issely czyli odnoga
Renu. "

"Jornandes powiada o dwojakim rodząjn Rag6w : jedea % aieh ^Mr
wwoj EM Rugi..."

"Przechód wojsk Daryusza
przez Gecyą, był zapewne przez teraźniejszą Tatarszczyznę
Budziacką , kraj z przyrodzenia mało mieszkalny , bez do-
brej wody i pastwisk dla bydląt."

Piotr-246 · Gość

POCZĄTKI NASZE, ŚLADY LAZ, I ZECHÓW.

"WV CHROBACYI SZUKAĆ WYPADA POCZĄ-
TKÓfF NASZYCH. ŚLADY LAZÓfF, ZECHÓfF."

"Znieść nam teraz należy z temi prawda-
mi historycznemi , to co Kronikarze nasi , o Lechu i Czechu
Książętach powiadają.

Mówią oni . że ci dwaj bohatyrowie byli bracia rodzę
ze mieszk w Kroacyi , że dla domowych niei
czyli innych przyczyn, opnściwszy Kroacyą , kraj rodowity,
poszli do ziem Wandalskich , i tam sobie nowe Królestwa
założyli. Dowiedziemy niżej , gdzie będzie mowa o Lechu :
że ten mniemany Książe , był raczej hordą Słowiańską La-
c6w, nie osobą jaką ; którą hordę dopiero w 14 wieku, nasz
Bognfał w nazwisko Księcia przemienił : tak jak Dalemil
Kronikarz Czeski spółczesny Bogufałowi , raczył z narodu
Sarmackiego Zechów, Czecha sobie utworzyć. Dowiedziemy
także , przynajmniej z podobniejszych do prawdy konjektur :
zkąd ci Lacowie z Z echami w tutejsze kraje przeszli. Te-
raz krótko tylko namienić należy: że w samych baśniach,
można jakikolwiek ślad pewności znaleźć. Braterstwo Cze-
cha i Lecha przywodzi nam na pamięć , bliskość i sąsiedztwo
narodów Azyatyckich Łazami i Zechami nazwanych : które
narody w powszechnem onem wszystkich barbarzyńców , w
podłuż Wołgi aż do morza Kaspijskiego , i dalej przeciągnio-
nych, Huńskich napadów zamieszaniu: weszły z niemi po
części do Europy. Ród Lecha i Czecha w Karwacyi , stawi
na myśl Chrobacyą wielką, znaną już właśnie w tym wieku :
kiedy kronikarze Lecha z niej z bratem wyprowadzają.
Niezgody domowe tych braci domyślać się każą : że wielka
ludność tej Chrobacyi , dla której za czasów Herakliusza,
familie tameczne szukać sobie musiały w Dalmacyi Rzymskiej
nowych osad; mogła być pobudką niektórym hordom także
Chrobackim , Łazom i Zechom , że sobie w krajach Wan-
dalskich , to jest ziemiach dawniej przez Wandalów posia-
danych, spokojnych siedlisk szukać postanowiły. Wyszli
więc Zechowie z Serbami do Czech i Miśnji teraźniejszej,
którą Porfirogenit nazywa Syrbią sąsiednią Chrobatom, a
Lazowie przeszedłszy także Wisłę, dawne i spustoszało
Wandalów krainy między Wisłą i Wartą opanowali. Czas
tej rewolucyi , zgadza się prawie z tym czasem , który kro-
nikarze peregrynacyi Lecha i Czecha zamierzają. Okoli-
czności tak od nas teraz wynurzone , jako i dalsze , które na
miejscu swojem podLechem położemy, jeźli nie zjednają nam
wiary zupełnej, przynajmniej to okażą: że mniemania nasze o
początkach narodu Polskiego^ mogą być do prawdy podobne.

" Naród Alanów wielu dziejopisów Uadnie być za-
siewcą w czasie późniejszym narodu Litewskiego."

" Granicą jego z Chazarami, przeprawa rzeki
Donu była. "

Piotr-246 · Gość

"Imię samo Litwy wymyślić się wtenczas mo-
gło, gdy ci nawpół ilzymiam'e przywędrowali, nazwano ją
nadbrzeżną Alanią, czyli Litalanią, co potem za Lityanią
wzięto. Byłci naród Litianów^ który pod znakami Attyli
służył wojskowo ^ atoli żadnego o nim światła , żadnej wia-
domości powziąść nie można."

"To zdaje się potwierdzać
wnioski nasze , iż z Alanów naród Litewski poszedł "

"Danastrim et Danubium"

Połowcy -

"Horda Chaaarów , kiedy się znajomą przetartsaym w
Europie krajom stała , niepodobne jest docieczenie. Geo-
graf Nubieriski daje mi powód trzymać: iz pierwsze sie-
dlisko kiedyś tego narodu byc musiało przy morzu Kaspij-
skiem ...."

"Cesarz zbudował im nad tą
rzeką miasto Sarcel, znaczące w ich języku Biały dom, "

Piotr-246 · Gość

"
To prawda, iż nader późno Grecy Rusinów poznaK,
jednak pierwej niżli o imieniu Polskiem zasłyszeli; zkąd
wypłynęły różne zdania o początku Rusi , które donosi Kul-
czyński Bazylian, w księdze swojej na karcie 102. pod liczbą
trzecią, i temi słowy: ,, Jedni utrzymują, iż Rus był bra-
,tem rodzonym Lecha i Czecha, inni od rzeki Rha, czyli
,inak Wołgą nazwanej , imię Rusinów naciągają , drudzy
,od Roxanów; ...."

" Kig nad Dnieprem od sie-
bie' zbudowane Kijowem nazwał, Szczyg Szczygawice"

, więc wziąwszy od granic wiel-
kim rozłogiem ziemi o Ruskie kraje opierających się Pieczyn-
gów 5 wziąwszy od ziemi Przemyskiej , Sanoka i Samborza
aż do Białej Cerkwi , którą Konstantyn Biłocxeba nazywa.

marę Balticum

Burico

wódz ich nazwany Bura

O WANDALACH^).
WANDALOWIE CZĘŚĆ GERMANÓW.

XXVI, Wandalowie sławni Państw Rzymskich na-'
pr&ód towarzysze w różnych potrzebach , potem Francyi,
Hiszpanji i Afryki najezdnicy^ dali powód niektórym kro-
nikarzom naszym^ że ich naród z Polski wywodzą y i je^^
dnym z Polakami hyŁ rozumieją. Ten błąd wyszedł bez
pochyby z niewiadomosci historyi starożytnej , a mianowi-
cie z pierwiastkowego nazwiska Wandalji; nadanego od
pierwszych geografów tej części Germanji^ która się od
Odry o dolną Wisłę opierała, Cis sami kronikarze nasi
popełniając błąd po błędzie ^ chcą mieć nazwisko Wanda-
lów od rzeki Wandala, czyli Wisły teraźniejszej; jakoby
ona od Wandy Królowej Polskiej , tak się nazwała.

Najdawniejsi geografowie i historycy : Pliniusz^ Pto-
lemeuszy Ammian-Marcelliny wspominają Wisłę, pod imię-
niem Yistula , Isola , Yistilus , Bisnla , nigdzie jednak nie
nazywają jej Wandalem. Wandy też Królowej imię, jeżli
ona była kiedy na kwiecie , zjawiło się nierównie później,
niżeli prowincyU i naród Wandalów, który już był ob-
szerny za czasów Pliniusza i Tacyta,

Piotr-246 · Gość

SŁOWIANIE ANI WENEDOWIE, NIE BYLI .

WANDALAMI.
;
albo miasta Kalisza do Calissium : niemasz zaiste żadnego
między miastami Budargis i Wrocław, Limiosaleum i Gnie-
zno, Carrodunwn i Kraków, Hagitmatia i Lignica, tUr
dzież innych : których Topografa z pomiaru miejsc da-
wnych, późniejsi geografowie determinują.

Blondus pisząc o Polakach i Czechach mówi: iż
na tych miejscach'^) gdzie oni teraz siedzą, siedzieli da-
wniej Wandalowie : i że gdy ci wyszli na lupieztwo państwa
Rzymskiego, pozostała ich część w kraju i pomieszana
potem. "

Na to się zgadzam, że Słowianie z Sarmatów poszli, na-
rodu niegdyś z rozlicznych hord i nazwisk złożonego , a roz-
ległe około Donu i Wołgi ziemie posiadającego; nie jestem
leż i temu przeciwny, aby oni nie mieli być przybyszami nie-
tylko do Polski naszej , ale i do tych wszystkich w Europie
fcpajów , które do dnia dzisiejszego , lubo w tylu wieków i
narodów przemianie , noszą w języku swoich mieszkańców,
ślady starożytne Słowiańskiego panowania.

Lecz ażebyśmy tych Słowianów porządnie z Sarmacyi
dalszej, to jest: ku wschodowi i. północy zabiegłej, do Polski
wprowadzili ; należy nam pierwej wyznaczyć miejsce w tejże
Sarmacyi, gdzie ten naród i pod jakiem nazwiskiem mieszkał.

Piotr-246 · Gość

Wszelako nie możnaby temu przeczyć, że po-
nieważ język Słowiański był jednym z tych pierwotnych,
które się pospołicie zowią Linguae Matrices , za rozmnoże-
niem się ludzkiego rodzaju , mianowicie po zamieszaniu i
rozsypce u wieży Babilońskiej , mogła część wielka ludzi
języka Słowiańskiego osieść naprzód w tym kraju, zkąd
pomykając się ku północy, naprzód krainy między morzem
Czarnem i Kaspijskiem opanować, a potem się i dałej po-
sunąć.

O Ukrach narodzie Słowiańskim wspominają kroniki
Saskie X. wieku,

Wiadomo z tego samego pisma , iź nie zupełnie obadwa
te narody góry Karpackie opuściły , gdy ok(do nich większa
daleko ich pozostała cząi€\ więc Lechowi i Czechowi nie
potrzebna była z Kroaeyi jednemu do Polski , drugiemu do
Czech, dla zakładania dwóch Mon»rehji wędrówka. Pierwej
albowiem do Chrobacyi i Serbji białej , którą i wie&ą Chro*
bacyą nazywano ^ pewnie że te narody Słowiańskie nie z
Kroaeyi, ani z Dalmacyi, lecz z Azyi prosto przyszły ; gdyż
jakem wymienił Cellaryusza, on donoiń iż Serbowie, rzeki
Wołgi mieszkańcami byli , a może osadami swemi i Syberyą
kiedyś zajmowali. Toć w naszych kronikarzach podana wia*
domość przyjścia Lecha i Czecha , nie wiem jak się może
przyznawać w brew widocznemu innych dziejopisów donie*
sieniu ; a podobno wypadnie na to , iż te baśnie i istne wnio-
ski , bez żadnego fundamentu potomności podano.

Z tego cośmy dotąd mówili pokazuje się, że Słowianie
od których między innymi narodami idą i Polacy, choć byK
wpowszechnem znaczeniu Sarmatami, nie byli owymi Wene^
dami Sarmatami^ którzy w teraźniejszej Polszczę mieszkali
w pierwszych trzech wiekach po narodzeniu Chrystusa
Pana.

Nie można też mówić, aby ci Słowianie mieli pier-
» wiasłkmoe gniazdo swoje w dawnej Illiryi. Nie jest naszem
przedsięwzięciem wchodzić w opisy geograficzne staroży^
tnego i nowszego llliryku, za Celtów, Greków i Rzymian.
Ziemia ta Illirykiem nazwana, rozciągała się z początku
po nadbrzeżu morza Adryatyckiego , gdzie teraz Dalma^
cya i inne ziemie, pod panowaniem Niemieckiem , Turę-
ckiem i Wenetów zostające ').

rozciągnęła się ai sa Dunaj , zamykając w sobie prócz
halmacyiy Kroacyą, Serwią, obie Pannonie gdzie teras
fVęgry^ Sklawonią: a z tych przydatków, wzięła nazwi-
sko wielkiego Illiryku, Illiricum magnum.

Błąd niektórych późniejszych pisarzów , pierwsze sie-
dliska w tym Iłłiryku Słowianom wyznaczających, urósł z
te/ przyczyny; iź w poinienionych wyżej prowincyach, wi-
dzieć nazwiska rzek ^ gór ^ ziem, wiosek i miast , ze Sło-
wiańskiego jjęzyka pochodzące.

. Kadłubek z
Bogti/ałem , według których Illiryk i Pannonia , gdzie po
większy części teraz Węgrzy siedzą , były gniazdem na-
rodu Słowiańskiego y jeszcze od czasów Nemroda, a zatem
wkrótce po budowie wieży Babilońskiej *).

Piotr-246 · Gość

Wymieniwszy niektóre narody Słowiańskie w Germanji
starożytnej osadzone , i miast ich przezwiska , o których się
mówiło, a które o Słowianów w nich pobycie zapewniają,
ile gdy i teraz acz zniemczone już po większej części , prze-
cież nazwisk Słowiańskich utaić w sobie nie zdołają , jako
Yolberg właśnie około brzegu, Kistryn Kostrzyn , i tym po-
dobne a rozliczne inne miast nazwiska, dowodzą.

Powrót ich był przez kraj Morduanów, dalej zaś idąc
powzięli wiadomość , iź jest państwo wielkiego Sędomirza,
to jest sąsiedzka Rusaków kraina. Ta wiadomość o Sędo-
mirzu jakimsiś , potomności acz nie bardzo późnej nie wiado-
ma, może być jeźli od tego mnicha co powracał, plotliwe nie
są doniesione powieści , że Polski Sędomirz jest jej płodem.

Wracam się teraz do Chrobacyi wielkiej , czyli białej,
ta u gór Karpackich położona, Województwo Krakowskie
i inne okoliczne zawierać musiała kraje , Dniestru też jeźli
niewiele, toć przynajmniej źródła swojemi zajmować osadami.

Nie mogę na sobie przewieść ; ażebym się nie zastano-
wił, czemu Konstantyn Porflrogenit piszący o najodleglej-
szych częściach ziemi , pisarz w wieku już późnym Chrze-
ścijaństwa, a co większa Monarcha ciekawy i uczony, nie
napisał co o owych Lechach i Czechach sławnych, lub też
przynajmniej o tej zakłady państw tworzącej , z Kroacyi do
Wielko-Polski niniejszej, starożytnej włóczędze? Wszakże
wymieniło się wyżej dość dokładnie z dzieł jego : kiedy jedno
tylko pokolenie Chrobackie, wedle jego dzieł mówiąc, rzu-
cając siedzib swoich nadgórza, ku Kroacyi udało się.

. Ta to może nieszczęśliwość na Mo-
raiyców przez oręż Hangarów wypadła, Lecha i Czecha
utworzyła, i te baśni powszechnie wziętej uświęciła podanie.
Znowu mówię o Chrobatach białych przy Karpacie mie-
szkających.

utrzymuje, ii RuiS wyiflza od
Dniepru ał do Wołgi ciągnęła się, Celiariusz zaś w księdze
m, rozdziale 24. na karcie 881. o Azyatyckiej Scytyi i
Sarmaeyi między Donem i Wołgą zawartej ,