www.odkrywaniehistorii.fora.pl

Piotr-246 · Gość

Kronika abp Prokosza

(streszczenie z pliku PDF, który jest XIX wiecznym omówieniem pism Prokosza )

Sarmatae u Łacinników, Sauromatae u Greków, zazwani od greckiego słowa Sauroma jakoby jaszczurce oczy mający, dla dzikości tych narodów które się samemi wojnami zabawiały.

Od Sarmatów nazwana Sarmacja.
(pomijam fragment)

Dwie są Sarmacje jedna Europejska druga Azjatycka, rzeką Tanais rzeczoną przedzielone.

(pomijam fragment)

Początki, tytuły albo imiona Królestwa Polskiego są te:

I. Sarmacja jest pierwsze imie Polski pochodzące, (nie od Assarmota albo Sarmaty Syna Histry albo Iektana wnuka Semowego, Prawnuka Noego jako niektótzy rozumieją bo Sarmoatowie starodawni, bardziej wojnami a niż naukami zabawieni bywając, tylko co lediwe litery pism swoich znali dopieroż niewiele o Narodu swojego pisali dziejach, ale to imię Sarmata, pochodzi od Sarmata Syna Hellisy I wnuka Jawanowego...

(pomijam fragment)

II. Lechia drugie imie jest Polskiego Królestwa pochodzące od Lecha Ojca, i pierwszego Narodu naszego Monarchy któren był synem Helissy II, a wnukiem Sarmata:

III. Polonia trzecie imie Polski, które według Prokosza, pochodzi od Polaka króla, który od imienia swego zamek na pograniczu Pomorskiem Polan nazwany wystawił.

Lech według Prokosza Lek syn Hellisy II, a wnuk Sarmata osiadł w tych krajach czasów bliskich po potopie około roku świata 2082.

Potomkowie zaś jego panowali aż do Szczyta Syna Herkulesowego przez lat dwieście.

(dalej streszczenie z pliku PDF)

Lech wedug Prokosza i Kagnimira. Z walecznych powstawszy Lech Sarmatów, bez wytchnienia wojował narodami. Wojnami i latami zwątlony Lech podług Prokosza i Kagnimira, umarł w Gnieźnie Roku świata 2082 przeżywszy na państwie lat pięćdziesiąt.

Zostawił po sobie według Prokosza, Filara albo Filana, który krajowi jednemu dawszy imię Filana (która już teraz Finlandią sie nazywa) Roku świata 2112 a panowania trzydziestego życie zakończył.

(pomijam fragment)

Krakus I albo wedłgu Prokosza Krok. Uprzykrzywszy sobie Polacy prędko Arystokracją to jest wielu rząd Panów, znowu się do monarchii to jest do jednego panowania męża, jak było z wieku powrócili. W Gnieźnie tedy po długim w tej rzeczy rozmysle według Prokosza, Roku od stworzenia świata 4649 zgodnymi głosami obrany jest od Polaków za Pana.

(pomijam fragment)

Obrany za monarchę Krok...

(pomijam fragment)

Te bestyą z rozkazu Krakusa Szewc jeden przezwiskiem Skubaj zamordował.

(pomijam fragment)

Miał ten Krok miedzy swemi żonami jednę imieniem Danka albo Danysława, niemniej rozumną jak dowcipną białogłowę, z tej familli która topór za herb nosi i urodziła mu sławną córkę Wendę.

(dalej streszczenie pliku PDF)

Pompil I według Prokosza osiadł Tron Polski Roku Pańskiego 825, na który za życia jeszcze ojcowskiego, w Gnieźnie na Sejmie podczas działu od wszystkich zgodnie deklarowany był Polaków.

(pomijam fragment)

Pompil II według Prokosza po śmierci ojcowskiej Roku Pańskiego 830 nastapił na rząd państw Polskich zgodnemi tak Stryjów swoich jako też wszystkiego Rycerstwa obrany głosami, a ponieważ do rządów Królestwa nie był jeszcze sposobny wiek jego...

(pomijam fragment)

Był tamże w Kruszwicy jeden Obywatel, syn niejakiego Koszyszki, Mąż podeszły już w leciech ale dobrze się mający i sprawiedliwy, prosty przytym a na ubogich i pielgrzymów bardzo łaskawy, w domu zaś swoim ludzki i ochotny. Ten z starodawnego szedł Król pokolenia, a było mu na imię Piast: dla tego od rodziców swoich czasu postrzyżyn takim nadany imieniem, że on miał wzrost krępy i zwięzły nakształt piasty u koła, a starodawni w pogaństwie Polacy, starodawny swój chowając zwyczaj, zawsze od jakiejś rzeczy, kiedy nie od przypadku albo przymiotów i podobieństwa z natury, zwykli nadawać przezwiska dzieciom swoim.

Ten z starodawnego szedł Król pokolenia, a było mu na imię Piast: dla tego od rodziców swoich czasu postrzyżyn takim nadany imieniem, że on miał wzrost krępy i zwięzły nakształt piasty u koła, a starodawni w pogaństwie Polacy, starodawny swój chowając zwyczaj, zawsze od jakiejś rzeczy, kiedy nie od przypadku albo przymiotów i podobieństwa z natury, zwykli nadawać przezwiska dzieciom swoim.

------------------------------------------------------------

Plik PDF, z którego korzystam to:

KRONIKA POLSKA
PRZEZ
PROKOSZA
W WIEKU X NAPISANA

Z dodatkami z kroniki Kagnimira, pisarza wieku XI,
i z przypisami krytycznymi komentatora wieku XVIII.

PIERWSZY RAZ WYDRUKOWANA
Z RĘKOPISMA NOWO WYNALEZIONEGO

W WARSZAWIE
NAKŁADEM I DRUKIEM N. GLUCKSBERGA
KSIĘGARNIA I TYPOGRAFIA KRÓLEWSKIEGO UNIWERSYTETU
I LICEUM WOŁYŃSKIEGO
1825

******************************************

(streszczenie, popraw czytelności)

IMIONA
KSIĄŻAT I KRÓLÓW
WSPOMNIANYCH W TEM DZIELE

Sarmata Syn Helissy I, wnuk Jawana.
Kodan Syn Sarmaty któren miasto Gdańsk założył.
Lech Syn Helissy II wnuk Sarmaty osiadł w tym stronach Roku Świata 2032 panował lat piećdziesiat, umarł w Roku Świata 2082
Filar albo Filan Syn Lecha, panował lat trzydzieści umarł w Roku Świata 2112
Car wybudował miasto Carodom

(kontynuuję streszczenie)

Lassota od którego góra Lassotyn nazwana.
Szczyt Syn Herkulesa wnuk Ozyrysa: zaczął panować Roku Świata 2279, założył miasto Szczecin nad morzem Sarmackiem.
Wandal albo Wiendal syn alana II. panował w Roku Świata 2489. Rzeka Wandalus od jego imienia nazwana.
Listyg albo Lis któren z Alexandrem W. wojował.
Polak albo Polach przybył do Polski z Illiryku R. S. 3530 umarł R.S. 3573 (Berło i Czapka Polaka) Bracia jego sześciu. Czech Mazur.
Lisz wnuk Polaka.
Posman wnuk Polaka
Sandomir: miasta tego nazwiska założyli.
Lublin i Lubusz miasta tego nazwiska założyli.
Lech któren z Juliuszem Cezarem woiował: brat Boiema i Russa.
Wisław panował po Narodzeniu Chrystusa R. 35 do R. 91 Rzeka Wandalus nazwana Wisłą od jego imienia.
Witosław panował do R.P. 127
Haldwiryk mówił o nim coś wiecej Autor wyżej w paragrafach wydartych.
Wyszomir albo Wyzymier zaczął panować R.P. 292 panował lat czterdzieści ośm.
Mieczysław panował lat czterdzieści dziewięć, umarł R.P. 288
Radogoszcz ustapił Bratu R.P. 394
Witkon albo Witosłąw potomkowie Polaka panowali lat siedemset sześćdziesiąt siedm.
XII Wojewódów pierwszych. rządzili lat trzydzieści pięć.
Krok I jeden z dwunastu Wojewodów obrany króelm RP 694
Krok II nastąpił R.P. 728 zabity w piątym roku panowania.
Lech II nastapił R. P. 735 panował lat dwa wygnany.
Wenda obrana R. 735 utopiła się R 740
XII Wojewodów powtóre obrani R. P. 740 rządzili lat dwadzieścia.

(kontunuuję streszczenie)

Leszek I albo Przemysław, jeden z dwunastu Wojewodów. objął rządy R.P. 760. umarł R.P. 780
Leszek II panował cztery godziny
Leszek III Herbu gryf czyli też Jastrzębiec. obrany R.P. 780 umarł R. P. 800
Leszek IV nastąpił R. P. 800 umarł R.P. 824
Pompil I albo Popiel obrany R.P. 815 umarł R.P. 830
Pompil II nastąpił R.P. 830 zazarty od myszy R.P. 840
Bezkrólewie trwało dwa lata
Piast Herbu kroy Syn koszyska brat Rolisława obrany królem R. P. 842
Ziemowidz nastąpił po Ojcu R. P. 862
Wrocisław nastąpił R 892
Leszek V nastąpił po bracie R.P. 896
Ziemiomysł nastąpił R. P. 921 umarł R. P. 957

Poprawka: W jednym z poprzednich postów maiły być Kroy zamiast Król:

"Ten z starodawnego szedł Kroy pokolenia, a było mu na imię Piast:"

(streszczam inny fragment:)

Odpowiadam na to pytanie Co przed tym było na miejscu teraźniejszej Polski? ze były pustynie lasami narosłe, na jakie trafił Lech pierwszy monarcha narodu Polskiego, gdy przyszedł na miejsce dzisiejsze Gniezna, miasta tak nazwanego od Orlich gniazd które tam był znalazł na skałach i drzewach, jako o tym zgodnie świadczą Historycy kroniki Polskiej.

Między temi pustyniami na różnych miejscach różne były Sarmackie osiadly Narody, z których niektóre tylko dla odpowiedzi na dwoyne pytania nim namienię, pierwej opiszę co to jest Sarmacja.

(dalej w tekście jest fragment o Sarmacji, który częsciowo przepisałem w jednym z postów.)

******************************************************

(streszczam inny fragment):

Jako wsie przy źródłach (dla czego u Łacinników wsie nazwane Pagi od greckiego słowa Pigon to jest źródło) tak miasta i narody fundowały się przy rzekach od których się też nazywały. Tak:

1. Od rzeki Wandalu (Wisły przed tym tak zwanej) nazywali się Wandali albo Wendy.
2. Od tejże rzeki przezwaney potym wisła, nazywali się Wislowie albo zniemiecka Wilsy.
3. Gothy Guthones to jest Gethe, od Gutalu przedtym a teraz Odry rzeki gdzie dziś leży Gdańsk i Bydgoszcza, imionami swemi mieszkanie Gotów znaczące miasta.
4. Waryni od Warty rzeki koło Poznania.
5. Awaryni od Narwy rzeki przy której pod Warszawą mieszkali.
6. Wisło-gothy lub Wyszłogothy, o których powiada Ptolemeusz i nasi starodawni Dzieioposowie że przy Baltyckiem morzu tam gdzie Wisła wpada in sinu Codano bursztyn zbierali.
7. Peucyni gdzie teraz lezy Smoleńsk i Połock i gdzie tez jest dosyć sosnowych lasów, peuci albowiem u Greków sosnę znaczy. Według innych jistoryków tam gdzie teraz Pokucie.
8. Bastarne gdzie teraz Podgórze przy granicach Siedmiogrodzkich.
9. Quadi gdzieteraz Piotrków: według Prokosza Szląsko.
10. Sydonii według Ptolemeusza gdzie teraz Szydłów i Szydłowiec.
11. Sendones albo sidones gdzie teraz Sendomirz nad rzeką Wisłą według Prokosza i innych.

(kontynuuje streszczenie)

12. Bury gdzie teraz Warta miasteczko.
13. Bugii gdzie teraz Pomorzanie i Kaszuby: albo też według Prokosza i Kagnimira kedy Bug rzeka wpada do Wisły.
14. Scyry gdzie teraz Scyrzec za Krakowem.
15. Hirry gdzie terz Kuiawy
16. Heruli przy Dunaiu rzece, którzy najpierwsi z tych narodów wiarę Chrześcijańską przyieli.
17. Gepides, tak od tępego dowcipu i gnuśności nazwani gdzie teraz Spisz.
18. Biessy gdzie teraz Biesciady góry.
19. Dideotae gdzie teraz Dukla miasteczko na Podgórzu.
20. Bicon gdzie teraz Biecz miasteczko tamże na Podgórzu.
21. Jazyges tak nazwani od iarzma czyli od pary wołow na których im dosyć było do uprawy roli.(opis skróciłem)
22. Ascaules gdzie teraz Sochaczow i Łowicz w łącińskim ięzyku. U Polaków ascaules znaczy dudarz albo dudę, albowiem ten naród Ascalinów na dudach tylko grywać miał zwyczay.
23. Anarthophratei z greckiego bezchlebni, albowiem ten naróð mieszkał miedzy Podlasianami a Wisłą, gdzie pola kamieniste są i piaszczyste.
24. Lubii gdzie teraz Lutomirsk miasteczko.
25. Burgiones albo zniemiecka Burgundiones ludzie woienni gdzie teraz Lublin
26. Borussy albo Curhones gdzie teraz Prussy.
27. Sudyni gdzie terz Sudavia Pruskie Xiestwo od sudawa Xiążęcia ich nazwane.
28. Roxolani gdzie teraz Ruś czerwona.
29. Volini gdzie teraz Wołyń: albo też według Prokosza w Pomeranii gdzie Wolin miasteczko.

Fragmenty i cytaty:

Słowacy nazywają nas "Polachami, alias Polakami Polaka wodza Sławnego."

"Polak Wielki czyli Polach z bracią swoją powracając tu nazad z Illiryku do tych krain w Roku Świata 3530 szczęśliwie w nich osiadł, którego potomność aż do Wyszomira króla to jest: do Roku Pańskiego 340, przez lat siedemset sześćdziesiat siedem nieprzerwanie panowała..." (cytat z przypisu ze str. 50)

Inny cytat (Kronika, str 76):

"Jak się dobrze naprzykrzył dwónastu rząd męzów Polakom, zjechawszy sie do stołecznego Gniezna pozwoloną onym natychmiast odjeli władzę, i Leszka iednego z pomiędzy onychże i urodzeniem i dzielnością woienną męża sławnego iednostaynym za swego Xiążęcia wykrzyczeli głosem, któremu na zank Zwierzchności Xiążęcey w rękę berło, czapkę na głowę wielkiego wdziali Polaka."

(inny cytat o czapce Polaka, kronika str. 92)

"Ten sposób postanowiwszy Polacy według Prokosza R. P. 780 dnia 6 października pod Krakowem ku rzece Promnik nazwaney, w piękney pola równinie drewniany ieden postawić za metę słup kazali, i na wierzchołku iego berło i czapkę Polaka położyć."

(fragment o koronacji Piasta - kronika str. 150)

"Tam zaś wdziawszy mu na głowę czapkę Polaka, dawszy mu także do rąk berło jego, i posadziwszy go na Tronie, ojczystym zwyczajem na szabli wielkiego Lecha składając ręce dnia 15 lipca R. P. 842 wierność mu wszyscy poprzysięgli."

(kronika str 250)

Informacje Wydawcy:

Historycy Historyi Polskiey starodawni.

1. Wojan naypierwszy był Słowiańsko-Polskich dziejów Pisarz za pogańskich jeszcze królów żyjący. dobrze przed narodzeniem Bożym na lat kilkaset, który pierwszy z Hieroglificznych pism iakich na ów czas wszystkie w całym świecie używały Narody, wynalazłszy swoim przemysłem, Litery one 9iako do wiadomosci podał Zolaw, Słowakom, Lechitom, Wenedom, dorzyngom, Serbom, Polakom, Polanom, Polachom, albo Polakom etc. ku używaniu w nastepujący sposób zostawił.

Ala v Alo znaczy a
Byt znaczy b
Glava znaczy g
Dom znaczy d
Aia znaczy...
Woy znaczy...
Kam znaczy...
(przerwałem fragment)

2. Prokosz Benedyktyński mnich w R. P. 996 zmarły, który z Pogańskich dawnych Autorów pisał kronikę Polską za dwóch tysiecy przeszło lat przed Bożym Narodzeniem...
(przerwałem fragment)

3.Zolaw Krakowski Kanonik, około R. P. 1067 żyjący...
(przerwałem fragment)

4. Kagnimir z Góry Grabia...
(przerwałem fragment)

5. Gora po łacinie Goranus pisał dzieje Polskie od poczatku wiary do r. 1100, które z starodawnych duchownych i świeckich zebrawszy Latopisów, i podokładawszy to co inni z nieostrożności poopuszczali, w trzech zamknął księgach dawszy im tytył:...
(przerwałem fragment)

6. Cholewa Krakowski po Arcybiskupiech, osmy Biskup pod imieniem Maczkona z Opatowic, od Herbu tak nazwany. Pisał Historią Polską o dziejach Królów i Xiążat od R. 1000 do 1164...
(przerwałem fragment)

W książce wymienionych jest jeszcze kilku historyków.

(różne fragmenty)

Przypis wydawcy (str 33):

Szczyt (ktoren miasto Stetyn nad morzem Sarmaciem założył), zaczął panować Roku świata 2279 = Alan II. Roku świata 2481 = po nim syn Wandal panował, od którego rzeka Wandalus nazwisko.

W wypisach mogą być literówki, ponieważ przepisuję tekst z ekranu.

Dalej cytaty z kroniki Prokosza:

(str 34)
"Wyszomir albo Wizymierz od wielu Historykw wspomiany, według Kagnimira L.I. Prokosza L. I. Hubnera Tab: gen 192. syn Haldwiryka króla wyżey wyrażony. Potomek Polaka albo Polacha zaczął panować w Roku Pańskim 292."

********************************************************

Listyg - kiedy panował?
(str 79 i 83, 85, 101)

Listyg ponoć był złotnikiem (według przypisów na str 83)
Panował za czasów Aleksandra W.

Aleksander Wielki (ur 356 p.n.e. zm. 323 p.n.e.) – król Macedonii.
Czyli około 3644 A.M. - 3677 A.M.

Prokosz o Polaku:

Polak albo Polach przybył do Polski z Illiryku R. S. 3530 umarł R.S. 3573

Piotr-246 · Gość

Carodom w polskim wydaniu abp Prokosza z roku 1825:

"Według Prokosza L. I. blisko Wisły rzeki na wydałym pięknie pagórku, tuż nad miastem Carodom leżącym (które król niegdyś Lechitów rzeczony Car kazał był .
wybudować i swoie onemu nadał imię to iest dom Cara). Wienwal od imienia króla tak nazwanym, ozdobny dosyć wystawił Zamek, swoie Kraków dawszy mu imie, od którego to potym całe za czasem miasto Carodom iest przezwane dawne swoie odmieniwszy przezwisko."