www.odkrywaniehistorii.fora.pl

Piotr-246 · Gość

Kronika Czeska

Kronika Czeska tak podaje o Lechu Czechu i Rusie:

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Wklejone fragmenty pochodzą z pliku PDF:
"Kronika Węgierska, Kronika Czeska"
dostępnego na stronie: books . google . com
(Niektóre literówki pochodzą z czytnika pliku PDF)
(w tekście są także wmieszane przypisy, które stopniowo trzeba będzie rozdzielać i uporządkować.)
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

"Rozrodziwszy się licznie Xiążęta Słowiańscy, umyślili dla szczupłości zamieszkanego kraju losować, kto miał ustąpić z oyczyzny to iest z dawney Kroacyi.

Padł los na Bohema to iest Czecha, Polaka Lecha, i Rutena Rusa , Xiążąt Bohernów, Polaków i Rutenów, którzy przeto ustąpić z oyczyzny obowiązani zostali: iakoż wkrótce stało się zadosyć losowi, i wyszli z ziemi

Dla tego mówię ciągneli losy, ze ziemia w którey z Karwatami razem mieszkali, przyszczupła hyła do utrzymania licznego ludu.

Ruszywszy więc Morawcy, Bohemowie , Polacy i Ruteni, zatrzymali się w ziemi Morawskiey , gdzie pierwsze miasto zwane w Morawie Przerowa, a po łacinie Priora zbudowali, leży dwie mile od Ołomuńca i należało niegdyś do Pańtswa. Czeskiego.

Osadzili tam lud, Morawcami zwany, pochodzący od rzeki Murawy, w Słowiańskiej ziemi znayduiącey się: którzy rzekę i ziemię zaiętą Murawą nazwali, teraz zaś przez skażenie słowa nazywaią ich Morawianami. Wiele mieysc w Sławonii, Polszcze, Rusi i Czechach toż samo maią nazwisko.

Powiadaią takze że Ołomuniec zbudowany przez, Juliusza, i nazywał siic Julius mons, lecz przez skażenie słowa na zywa sie teraz Hołomnnz , czyli Łysa góra : powiadaią nawet ze była ;na Zamku Tablica w murze z napisem dawnemi literami mefecit Julius (i).

Kray teraźniejszego Państwa Czeskiego zarosły był niegdyś nie przebytemi lasami i głuchemi puszczami, wcale uiezamieszkany ; zapełniony był mnogiemi trzodami zwierza, buiaiącego po paszach , którego obeymować prawie niewystarczał : huczały roie pszczół : rozlegało się świergotajiie ptastwa rozmai tego, tak licznego iak piasek w morzu lub gwiazdy na Niebie, w przelocie od nikogo niepłoszone nayswobodniey używały wolności. Kray żyzny , opasany wkoło górami wyniosłemi ; powietrze czy ste i zdrowe; ziemia nigdy lemieszem nienaruszona, na którey stopa ludzka niepostała , rzekami oblana.

Wszedł do tego kraiu Czech z braćmi Lechem i Rusem , zostawiwszy Mu rawców w ziemi Morawskie'y nowo od krytej, i pod górą. pospo!ieie Grzyb po łacinie fungus zwraną , między rzekami Odrą i Maltabą ( Moldawą ) pierwszą za łożyli osadę, i pierwsze postawili chaty.

Złożywszy z radością na ziemi domowe bożki , które na barkach przynieśli , nazwali jkray Bohemią a boatione boum.

Powstał potem Xiąże Czech i mówił:

Zawitay ziemio przeznaczona ! ziemio
pożądana! osierocona z mieszkańców
przez potop! Przyymiy nas zabytki ludz-
kiego plemienia ! choway zdrowo, i ro-
zmnażay potomstwo nasze w nayodle-
gleysze pokolenia.!

Ponjewa| , Boheniiai przyszczupłym kraiem była>v zeby się wszystek lud mógł pomieścić , przeto Polacy i Ru.enj odłąfczyli, się od,j(johemów przy górze Osseta.

W Kronice zaś przez N. O. Piusa II napisanej, w kościele katedralnym w Siennie złoźoney stoi , źe Polacy i Ruteni odłączywszy się od Bohemów, zaieli równiny do rolnictwa zdatne, a re w pospolitym iczyku Polskim równiny Planities znaczą Pola , przeto ten kray nazwano Polska , albotelod gwiazdy Polarney: albowiem mb polo arctico leży: lecz w kosmografii dzieiów Rzymskich przed Narodzeniem Chrystusa pisaney (3), którą w Czechach odkryto, znayduią się słowa następuiące

Wyszedłszy za lasy Czeskie , przybyłem. na mieysce zwane Calissia , gdzie sześcioro tylko mieszkańców znalazłem, daley nic odkryć niemogłem , prócz nieztnierzóney pustyni , kray ten nazywa się Polonia.

Lechitowie to iest Polacy rozrodzili się w okolicy gdzie teraz Wielkapolska i Szląsk, i przy łasce Boski e'y tak się rozkrzewili , źe zaludnili Wandalią to iest Polskę nad rzeką Wandala teraz Histula czyli Wisła zwaną: zapełnili Pomorze

Ethius wspomina w kosmografii ze Julius Cesar wysłał trzech uczonych dla rozinierzania i opisania ziemi, Themokl.esa na wschód , Theodola na północ, Policeta na irołudnie.

liriius także w ks: XXXVII. Roz: III. powiada; ze za panowania Nerona ieden Szlachcic Eques Rzymski wędrowali do Eźtonii po bursztyn.

"Kaszuby i wszystek kray nad morzem Niemieckiem, gdzie teraz Marchiia,Lubeka i Rostok az po Westfalią , nazwiska rozmaite pobrali od mieysc które posiadali, iako to : którzy nad rzeką Swewą teraz Sprea czyli Sprewa poniemiecku zwaną mieszkali, Swewami nazwani; dalsi za niemi Burgundami od chat i szałasów które w ięzyku polskim Brog nazywaią ; w reszcie Drzewianie i Trawnianie od
obfitości drzewa i trawy.

( Ziemia Lechfeld w Szwabii u źródeł rzeki Lech położona, ma nazwisko od imienia Lecha Xiążęcia Polskiego. w Kronice Auszpurgskiey stoi że rzeka Lech po łacinie Vindelicum zwana , obadwa te nazwiska ma od Polaków, których nazywaią Lechami i Lechitami , albo Vindelami ]czfli podług da
wnego zwyczaiu Sarmatami : ze rzeka Lech poczyna się w Lessie Mhra w ziemi Lechfeld w Szwabii teraźnieyszey znayduiącey się ; ze Lechfeld znaczy Lechopol albo Lechitopol : że między Re
nem i Wisłą mieszkali Zambrowie, których, taż kronika mniema bydź Polaka mi ; że ich August z tąd wyruszył, i wiel kie worny z Polakami w stronach morza Germańskiego toczył.

Rzeka Lech czyli Vindelicum płynie pod miastem Auszpurgiem i do Renu, wpada.

Ruteni zaś , których Sarmatami i Rossyanami nazywano, z Xiąźęciem swoim Rusem poszli z Polski ku wschodowi, odłączywszy się w Lagonii czyli Lachoszynie to iest w mieście Łęczycy, i od rozłączenia się ich wzaiemnego mieysce to tak nazwano.

Ponieważ Rus był naymłodszym , Lech średnim , Czech naystarszym z braci , przeto w porządku pierworodztwa kraje obeymowah : mianowicie Czech Bohemi ą , Lech Polskę , Rus Russyą nazwaną Sarmacyą Europeyską , "którą nie gdyś Rossyą albo Roxolanią nazywano rktórey wschodnia granica przypiera do rzeki Donu i morza Azowskiego oddzielaiących Azyą od Europy.

Rozrodziwszy się Ruteni r i w szczęśliwych woynach wiele zyskawszy zdo byczy, stęsknieni do oyczyzny Pradziadów swoich, chcieli powrócić do Kroacy i Pannonii, pragnąc odzyskać i odziedzi-

Na innem mieyscu w tymle Rękopiśmie Swidziiiskiego znaydme się tradycya o mieście Łęczycy którą niźey poło/.emy.

zyć ziemia i domy Oyczyste , ale im się nieudalo , albowiem Juhrowie nade szli, pokonali i podbili. Połączywszy się z Polakami dali odpór Juhrom i do dziś dnia pod iednym są z Polakami Xiąźęciem i Królem Polskim.

Póki Bohemowie wiary Chrześciańskiey nieznali , małżeństwa ich bvły wspólne, parzyli się iak bydło : mieszka nia i maiątki wspólne mieli, przeto złodzieystwa nieznano : gdzie kogo zapadła
noc, używał słodkiego snu, porzuciwszy się na murawie pod rozłoźystem drzewem : nieużywali wełny , ani konopi,, ani szat ; w zimie okrywali się skorą zwierzę-

(5J Wtytnfe samym Rękopiśmie Swidzińskiego. na innem mieyscu znayduią się następu
jące wyrazy o tym Narodzie. J.uhrowie czyli Hungarowie wyszli z Jff feryi , ziemi Scytyy tkiey naypółnocnityszey i nayzimnieytzey, nad morzem Północnem za miastem Mosków, nazwanem Moskwa, pięć'
set mil niemieckich wielkich ku Wschodowi i Północy leźacey: przybyli rowninami do Panonii ędzie teraz mieszkała, i dobremi ckrze.ścianami stali sie z nay dzikszych i nayokrur ttueyszych Pogan iakowemi byli.

Kronika ninieysza zdaie się bydź wyciaginm skróconym z kroniki Rośmy Pragskiegd ,lecz można i przeciwnie mniemać, ze siu iyła za osnowę którą Kosmas rozwinął; dawnieysi albowiem. Pisarze, przed wjnala-i zkiem papieru ze szmat robionego, musieli" awieźle i krótko' pisać'.

Piotr-246 · Gość

Dla poprawy czytelności tego fragmentu strzeszczam tak:

Rozrodziwszy się licznie książęta słowiańscy, postanowili z powodu szczupłości zamieszkanego kraju losować, kto miał ustąpić z ojczyzny, to jest z dawnej Kroacji.

Padł los na Bohema to jest Czecha, Polaka Lecha, i Rutena Rusa, książąt Bohemów, Polaków i Rutenów, którzy przeto ustąpić z ojczyzny obowiązani zostali. Takoż wkrótce stało się zadość losowi i wyszli z ziemi.

Dlatego mówię ciągnęli losy, że ziemia w której z Karwatami razem mieszkali, przyszczupła była do utrzymania licznego ludu.

Ruszywszy więc Morawcy, Bohemowie, Polacy i Ruteni, zatrzymali się w ziemi Morawskiej, gdzie pierwsze miasto zwane w Morawie Przerowa, a po łacinie Priora, zbudowali. Leży dwie mile od Ołomuńca i należało niegdyś do Państwa Czeskiego.

Osadzili tam lud, Morawcami zwany, pochodzący od rzeki Murawy, w Słowiańskiej ziemi znajdującej się, którzy rzekę i ziemię zajętą Murawą nazwali, teraz zaś przez skażenie słowa nazywają ich Morawianami. Wiele miejsc w Sławonii, Polszcze, Rusi i Czechach toż samo mają nazwisko.

Powiadaią także, że Ołomuniec zbudowany przez, Juliusza, i nazywał się Julius mons, lecz przez skażenie słowa nazywa się teraz Hołomnnz, czyli Łysa góra. Powiadaią nawet że była na Zamku Tablica w murze z napisem dawnemi literami mefecit Julius.

Kraj teraźniejszego Państwa Czeskiego zarosły był niegdyś nieprzebytymi lasami i głuchymi puszczami, wcale niezamieszkany; zapełniony był mnogimi trzodami zwierząt, bujającego po paszach, którego obejmować prawie niewystarczał; huczały roje pszczół; rozlegało się świergotanie ptactwa rozmaitego, tak licznego jak piasek w morzu lub gwiazdy na Niebie, w przelocie od nikogo niepłoszone najswobodniej używały wolności. Kraj żyzny, opasany wkoło górami wyniosłymi; powietrze czyste i zdrowe; ziemia nigdy lemieszem nienaruszona, na której stopa ludzka niepostała, rzekami oblana.

Wszedł do tego kraiu Czech z braćmi Lechem i Rusem, zostawiwszy Murawców w ziemi Morawskiej nowo odkrytej, i pod górą pospolicie Grzyb po łacinie fungus zwaną, między rzekami Odrą i Maltabą (Moldawą) pierwszą założyli osadę, i pierwsze postawili chaty.

Złożywszy z radością na ziemi domowe bożki, które na barkach przynieśli, nazwali kraj Bohemią.

Powstał potem książe Czech i mówił:

Zawitaj ziemio przeznaczona!
ziemio pożądana!
osierocona z mieszkańców przez potop!
Przyjmij nas zabytki ludzkiego plemienia!
chowaj zdrowo, i rozmnażaj potomstwo nasze w najodleglejsze pokolenia!

Ponieważ Bohemia przyszczupłym krajem była, żeby się wszystek lud mógł pomieścić, przeto Polacy i Ruteni odłączyli, się od Bohemów przy górze Osseta.

[Przypis: W Kronice zaś przez N. O. Piusa II napisanej, w kościele katedralnym w Siennie złożonej stoi, że Polacy i Ruteni odłączywszy się od Bohemów, zajeli równiny do rolnictwa zdatne, a re w pospolitym języku Polskim równiny Planities znaczą Pola, przeto ten kraj nazwano Polska, albo też od gwiazdy Polarnej: albowiem mb polo arctico leży: lecz w kosmografii dzieiów Rzymskich przed Narodzeniem Chrystusa pisanej, którą w Czechach odkryto, znajdują się słowa następujące:

Wyszedłszy za lasy Czeskie, przybyłem. Na miejsce zwane Calissia, gdzie sześcioro tylko mieszkańców znalazłem, dalej nic odkryć nie mogłem, prócz niezmierzonej pustyni, kraj ten nazywa się Polonia.

Lechitowie to jest Polacy rozrodzili się w okolicy, gdzie teraz Wielkapolska i Szląsk, i przy łasce Boskiej tak się rozkrzewili, że zaludnili Wandalią to jest Polskę nad rzeką Wandala teraz Histula czyli Wisła zwaną: zapełnili Pomorze.

Ethius wspomina w kosmografii, że Julius Cesar wysłał trzech uczonych dla rozmierzania i opisania ziemi, Themoklesa na wschód, Theodola na północ, Policeta na południe.

Lirius także w ks: XXXVII. Roz: III. powiada; że za panowania Nerona jeden szlachcic Eques rzymski wędrowali do Estonii po bursztyn.]

Kaszuby i wszystek kraj nad morzem Niemieckiem, gdzie teraz Marchia, Lubeka i Rostok aż po Westfalią, nazwiska rozmaite pobrali od miejsc które posiadali, jako to: którzy nad rzeką Swewą teraz Sprea czyli Sprewa po niemiecku zwaną mieszkali, Swewami nazwani; dalsi za niemi Burgundami od chat i szałasów które w języku polskim Brog nazywają; wreszcie Drzewianie i Trawnianie od obfitości drzewa i trawy.

[Przypis: Ziemia Lechfeld w Szwabii u źródeł rzeki Lech położona, ma nazwisko od imienia Lecha książęcia Polskiego. w Kronice Auszpurgskiej stoi, że rzeka Lech po łacinie Vindelicum zwana, obadwa te nazwiska ma od Polaków, których nazywaią Lechami i Lechitami, albo Vindelami czyli podług dawnego zwyczaju Sarmatami; że rzeka Lech poczyna się w Lessie Mhra w ziemi Lechfeld w Szwabii teraźniejszej znajdującej się; że Lechfeld znaczy Lechopol albo Lechitopol;że między Renem i Wisłą mieszkali Zambrowie, których, taż kronika mniema byli Polakami; że ich August stąd wyruszył, i wielkie wojny z Polakami w stronach morza Germańskiego toczył.]

Rzeka Lech czyli Vindelicum płynie pod miastem Auszpurgiem i do Renu wpada.

Ruteni zaś, których Sarmatami i Rossyanami nazywano, z książęciem swoim Rusem poszli z Polski ku wschodowi, odłączywszy się w Lagonii czyli Lachoszynie to jest w mieście Łęczycy, i od rozłączenia się ich wzajemnego miejsce to tak nazwano.

Ponieważ Rus był najmłodszym, Lech średnim, Czech najstarszym z braci, przeto w porządku pierworodztwa kraje obejmowali: mianowicie Czech Bohemię, Lech Polskę, Rus Russią nazwaną Sarmacją Europejską, którą niegdyś Rossją albo Roxolanią nazywano, której wschodnia granica przypiera do rzeki Donu i morza Azowskiego oddzielających Azję od Europy.

Rozrodziwszy się Ruteni i w szczęśliwych wojnach wiele zyskawszy zdobyczy, stęsknieni do ojczyzny Pradziadów swoich, chcieli powrócić do Kroacji i Pannonii, pragnąc odzyskać i odziedziczyć

[Przypis: Na innem miejscu w tymże Rękopiśmie Swidzińskiego znajduje się tradycja o mieście Łęczycy którą niżej położemy.]

ziemię i domy Ojczyste, ale im się nie udało, albowiem Juhrowie nadeszli, pokonali i podbili. Połączywszy się z Polakami dali odpór Juhrom i do dziś dnia pod jiednym są z Polakami książęciem i Królem Polskim.

Póki Bohemowie wiary Chrześciańskiej nie znali, małżeństwa ich były wspólne, parzyli się jak bydło; mieszkania i majątki wspólne mieli, przeto złodziejstwa nie znano. Gdzie kogo zapadła noc, używał słodkiego snu, porzuciwszy się na murawie pod rozłożystem drzewem. Nie używali wełny, ani konopii, ani szat; w zimie okrywali się skórą zwierzę-

[Przypis: W tymże samym Rękopiśmie Swidzińskiego, na innem miejscu znajdują się następujące wyrazy o tym Narodzie. Juhrowie czyli Hungarowie wyszli z Jffferyi, ziemi Scytyy tkiey najpółnocniejszej i najzimniejszej, nad morzem Północnem za miastem Mosków, nazwanem Moskwa, pięćset mil niemieckich wielkich ku Wschodowi i Północy leżącej: przybyli równinami do Panonii będzie teraz mieszkała, i dobremi chrześcijanami stali się z najdzikszych i najokrutnejszych Pogan jakowemi byli.

Kronika ninieysza zdaje się być wyciągiem skróconym z kroniki Rośmy Pragskiego, lecz można i przeciwnie mniemać, że służyła za osnowę którą Kosmas rozwinął; dawniejsi albowiem Pisarze, przed wynalazkiem papieru ze szmat robionego, musieli zwięźle i krótko pisać.]

----------------------------------------------------------------------------------
Plik PDF jest skanem książki wydanej w XIX wieku, z niej pochodzą przypisy. (Tekst powyższy nie jest ostatecznie dopracowany)

Piotr-246 · Gość

Z tego samego pliku o Kraku i jego córkach:

"Niegdyś miał nad niemi zwierzchność pewien mąż znakomity i Rycerski Krak czyli Croc zwany,
któren spłodził trzy córki.

Pierwsza imieniem Razy wiele rzeczy przepowiadała duchem wieszczbiarskim :
mogiłę iéy widzieć ieszcze nad brzegiem rzeki Nissa
idącéy przez górę Ossetę ku Betynowi.

Wtóra imieniem Tetta zbudowała Zamek od swego imienia Tettyn nazwany,
w mieyscu z natury naywarownieyszém,
na urwisku Skały nad rzeką Nissą:
ta nakazała Bohemom zabobonną cześ Orkadów, Daryadów, Amadryadów.

Trzecia lubo naymłodsza ale nay mędrsza nazywała się Lubussa,
zbudowała miasto, naymocnieysze w owym pod lasem rozciągaiącym
się do Pagu i Tebettyny,
które od imienia swego Lubu-syn nazwała.

Rostropna, obyczayna, urodziwa,
męskie sprawy mądrze załatwiała i wiele
wieszczym duchem wróżyła.

Mimo tego gardzono nią że była niewiastą nie mężczyzną co widząc oddała
woli Narodu wybor Pana dla siebie,
którego ona za męża przyiąć oświadczyła,
bo iako wróżka przewidywała na kogo los padnie
(bolało ią albowiem niezmiernie
że Poddani niechcieli iéy podlegać iako niewiaście,
że iéy się niepowodziło,
i nadużywali wolności )
i palcem go prawie wytknęła , wskazawszy
mieyscegdzie ziemię uprawiał
w mieście Stadyn (Hradyn)
i nazywał się Przemysł.

Znaleźli go więc orzącego i za Pana uznali;
a przybrawszy w Szatę Lubussy,
przyprowadzili na Męża.

Założyła miasto nazwane Praga z powodu progu.
Wróżyła bowiem iako Wieszczka Szukaycie
w tym lesie mieysca gdzie Człowiek próg
do domu obciesuie bo i moźni Panowie
schylaią się przed poziomym progiem!

w takowém mieyscu założyła Miasto Prog a przez
skazenie słowa Praha nazwane .